Vitalmindz blog

Stress is gezond! Het is maar hoe je het bekijkt (deel 2)

Stress heeft een slecht imago. Al jarenlang gaan we er vanuit dat het ons ziek maakt, van een verkoudheid tot burn-out en hart- en vaatziekten. Onterecht! Zoals eerder te lezen in de blog Stress is gezond! (deel 1) blijkt uit onderzoek van o.a. Yale University en Harvard dat stress niet je vijand hoeft te zijn. Sterker nog, wanneer je mindset ten opzichte van stress positief is, ga je er zelfs beter van presteren en wordt je er gezonder van! En dat heeft alles te maken met de juiste verhouding van twee hormonen, namelijk: cortisol en DHEA.

Cortisol en DHEA

Wanneer mensen stress ervaren, reageert het lichaam met de aanmaak van verschillende hormonen. Wellicht is adrenaline hier de bekendste van. Jouw autonome zenuwstelsel maakt het razendsnel aan wanneer je je in een acute alarmfase bevindt. Het laat je hart sneller kloppen, je spieren spannen aan, je gaat scherper horen en zien en beschikt over ongekende kracht mocht dat nodig zijn. Een langdurige overdosis aan adrenaline zou je lichaam slopen, dus adrenaline is een korte, hevige energiestoot. Tegelijkertijd wordt er ook cortisol aangemaakt. Dit heeft een vergelijkbare werking maar is milder, zodat je lichaam het daarop veel langer vol kan houden.

Wat is Cortisol?

Wanneer een stressbron langer aanhoudt, bijvoorbeeld omdat een collega uitgevallen is en de werkdruk al weken erg hoog is, gaat je lijf het hormoon Cortisol aanmaken. Cortisol zorgt ervoor dat je lichaam in staat is tot bijzondere prestaties. Vooral als er spannende dingen gebeuren. Cortisol maakt het makkelijk om energie uit suikers en vetten te halen. Je lichaam en, in het bijzonder, je hersenen kunnen die energie dan snel aanwenden. Vooral in situaties waarin je leven op het spel staat, is dit uitermate zinnig. Het heeft immers grote voordelen als je razendsnelle beslissingen moet maken om te overleven.

Cortisol zet alle andere functies even “on hold”. Waar bezuinigd kan worden, wordt er ook echt bezuinigd. Je hebt even niks aan een zorgvuldige spijsvertering, diepe filosofische bespiegelingen zijn ook al niet erg zinvol en zelfs wondgenezing en celherstel zijn processen die wel even tot morgen kunnen wachten. Een te langdurige cortisol reactie heeft dus ook nadelen, omdat er tegelijkertijd bezuinigd wordt op allerlei andere processen. Het zet je lijf in overlevingsmodus.

Veel stress betekent een langdurige, hoge aanmaak van cortisol. We zijn fysiek nog steeds gebouwd om ons alleen maar druk te maken over ons voedsel, onze voortplanting (onze kinderen dus ook) en misschien een zeldzame sabeltandtijger die onze veilige woonomgeving bedreigt. Momenteel hebben we misschien niet zoveel sabeltandtijgers meer, maar wel erg veel wespennesten in de vorm van werkdruk, relatiestress, slaapproblemen, geldzorgen, milieuvervuiling, teveel koffie, medicijnen, een kapotte auto, overgewicht, puberende kinderen, allergieën, zieke ouders en vul verder maar aan.

De mentale gezondheid van je medewerkers ondersteunen?

Ontdek de Vitalmindz App!

Bekijk nu

Wat is DHEA?

DHEA (De-Hydro-Epi-Androsteron) is een hormoon die je helpt om je hersenen te laten groeien. Het helpt je hersenen om sterker te worden van stressvolle ervaringen. Het doet bovendien een aantal nadelige effecten van Cortisol teniet. DHEA wordt dan ook het antistresshormoon genoemd. Het versnelt bijvoorbeeld het tempo waarin je wonden genezen en versterkt je immuunfunctie.

Verhouding

Je hebt beide hormonen (cortisol en DHEA) echt nodig en het is dus niet zo dat de een beter is dan de ander. Probleem ontstaat als iemand wel de stressreactie (cortisol) heeft en niet de ‘groeien-van-stress-reactie’ (DHEA). De verhouding tussen cortisol en DHEA is een goede voorspeller van je gezondheid. In de goede verhouding, wanneer DHEA de overhand heeft leidt stress tot groei. Zo ’bloei’ je onder stress, maar als cortisol de overhand heeft blijft je lichaam veel te lang bezuinigen op allerlei herstelfuncties en dat is ronduit ongezond.

Hoe stress je socialer maakt

Ten slotte nog een verassend gegeven over stress. Het kan je niet alleen gezonder maken, maar ook een stuk socialer! Hoe dat in zijn werk gaat heeft alles te maken met een ander hormoon, namelijk oxytocine.

Oxytocine

Oxytocine is een hormoon dat wordt geproduceerd in je hersenen en staat ook wel bekent als ‘het knuffelhormoon’, omdat het vrijkomt wanneer je iemand knuffelt. Dit is echter maar een klein deel waar oxytocine bij betrokken is. Het finetuned je sociale instincten in je brein, waardoor je sneller kan reageren op een bepaalde situatie als je deze al eerder hebt meegemaakt. Het zorgt er ook voor dat je behoefte hebt aan fysiek contact met je familie en vrienden. Het vergroot je empathisch vermogen en het maakt je meer bereidt om de mensen waar je om geeft te helpen.

Het verassende aan oxytocine is het volgende: het is een stresshormoon! De hypofyse in je brein maakt dit hormoon aan als onderdeel van je stressreactie. Het is net zoveel onderdeel van jouw reactie op stress als de adrenaline die ervoor zorgt dat je hart sneller gaat kloppen. Oxytocine motiveert je om in stressvolle situaties steun gaat zoeken. Jouw biologische stressreactie geeft je niet alleen een duwtje in de goede richting om iemand te vertellen hoe je je voelt in plaats van het op te kroppen. Het zorgt er ook voor dat wanneer iemand anders waar je om geeft wel wat steun kan gebruiken, je dit herkent zodat je die ander op jouw beurt kan ondersteunen.

Hoe oxytocine je gezonder maakt

Goed, oxytocine maakt ons dus socialer in stressvolle situaties. Maar het kennen van deze kant van stress maakt ons ook gezonder.

Oxytocine werkt namelijk niet alleen op je brein, maar ook op je lichaam. Het beschermt je cardiovasculaire systeem tegen de negatieve effecten van stress. Zo werkt het als een natuurlijke ontstekingsremmer, het helpt je bloedvaten ontspannen te blijven in tijden van stress en het heeft een bijzonder effect op je hart. Oxytocine helpt je hartcellen namelijk te herstellen van schade die is veroorzaakt door negatieve stress waardoor het je hart versterkt. En het mooie is dat al deze fysieke voordelen worden vergroot door sociaal contact en sociale steun. Dus of je nou iemand anders helpt of zelf steun krijgt: je gaat meer van dit hormoon aanmaken en je stressreactie wordt gezonder!

Meer tips voor vitale medewerkers?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van amplitie, preventie en psychisch verzuim!

Ik schrijf me in

Meer weten of advies?
Neem contact op!

Onze medewerkers helpen je graag verder.

Neem contact op

Meer artikelen voor tips en inspiratie