Stress is gezond! Het is maar hoe je het bekijkt (deel 2)
Stress heeft een slecht imago. Al jarenlang gaan we er vanuit dat het ons ziek maakt, van een verkoudheid tot burn-out en hart- en vaatziekten. Onterecht! Zoals eerder te lezen in de blog Stress is gezond! (deel 1) blijkt uit onderzoek van o.a. Yale University en Harvard dat stress niet je vijand hoeft te zijn. Sterker nog, wanneer je mindset ten opzichte van stress positief is, ga je er zelfs beter van presteren en wordt je er gezonder van! En dat heeft alles te maken met de juiste verhouding van twee hormonen, namelijk: cortisol en DHEA.
Cortisol en DHEA
Wanneer mensen stress ervaren, reageert het lichaam met de aanmaak van verschillende hormonen. Wellicht is adrenaline hier de bekendste van. Jouw autonome zenuwstelsel maakt het razendsnel aan wanneer je je in een acute alarmfase bevindt. Het laat je hart sneller kloppen, je spieren spannen aan, je gaat scherper horen en zien en beschikt over ongekende kracht mocht dat nodig zijn. Een langdurige overdosis aan adrenaline zou je lichaam slopen, dus adrenaline is een korte, hevige energiestoot. Tegelijkertijd wordt er ook cortisol aangemaakt. Dit heeft een vergelijkbare werking maar is milder, zodat je lichaam het daarop veel langer vol kan houden.
Wat is Cortisol?
Wanneer een stressbron langer aanhoudt, bijvoorbeeld omdat een collega uitgevallen is en de werkdruk al weken erg hoog is, gaat je lijf het hormoon Cortisol aanmaken. Cortisol zorgt ervoor dat je lichaam in staat is tot bijzondere prestaties. Vooral als er spannende dingen gebeuren. Cortisol maakt het makkelijk om energie uit suikers en vetten te halen. Je lichaam en, in het bijzonder, je hersenen kunnen die energie dan snel aanwenden. Vooral in situaties waarin je leven op het spel staat, is dit uitermate zinnig. Het heeft immers grote voordelen als je razendsnelle beslissingen moet maken om te overleven.
Cortisol zet alle andere functies even “on hold”. Waar bezuinigd kan worden, wordt er ook echt bezuinigd. Je hebt even niks aan een zorgvuldige spijsvertering, diepe filosofische bespiegelingen zijn ook al niet erg zinvol en zelfs wondgenezing en celherstel zijn processen die wel even tot morgen kunnen wachten. Een te langdurige cortisol reactie heeft dus ook nadelen, omdat er tegelijkertijd bezuinigd wordt op allerlei andere processen. Het zet je lijf in overlevingsmodus.
Veel stress betekent een langdurige, hoge aanmaak van cortisol. We zijn fysiek nog steeds gebouwd om ons alleen maar druk te maken over ons voedsel, onze voortplanting (onze kinderen dus ook) en misschien een zeldzame sabeltandtijger die onze veilige woonomgeving bedreigt. Momenteel hebben we misschien niet zoveel sabeltandtijgers meer, maar wel erg veel wespennesten in de vorm van werkdruk, relatiestress, slaapproblemen, geldzorgen, milieuvervuiling, teveel koffie, medicijnen, een kapotte auto, overgewicht, puberende kinderen, allergieën, zieke ouders en vul verder maar aan.

Wat is DHEA?
DHEA (De-Hydro-Epi-Androsteron) is een hormoon die je helpt om je hersenen te laten groeien. Het helpt je hersenen om sterker te worden van stressvolle ervaringen. Het doet bovendien een aantal nadelige effecten van Cortisol teniet. DHEA wordt dan ook het antistresshormoon genoemd. Het versnelt bijvoorbeeld het tempo waarin je wonden genezen en versterkt je immuunfunctie.
Verhouding
Je hebt beide hormonen (cortisol en DHEA) echt nodig en het is dus niet zo dat de een beter is dan de ander. Probleem ontstaat als iemand wel de stressreactie (cortisol) heeft en niet de ‘groeien-van-stress-reactie’ (DHEA). De verhouding tussen cortisol en DHEA is een goede voorspeller van je gezondheid. In de goede verhouding, wanneer DHEA de overhand heeft leidt stress tot groei. Zo ’bloei’ je onder stress, maar als cortisol de overhand heeft blijft je lichaam veel te lang bezuinigen op allerlei herstelfuncties en dat is ronduit ongezond.
Hoe stress je socialer maakt
Ten slotte nog een verassend gegeven over stress. Het kan je niet alleen gezonder maken, maar ook een stuk socialer! Hoe dat in zijn werk gaat heeft alles te maken met een ander hormoon, namelijk oxytocine.
Oxytocine
Oxytocine is een hormoon dat wordt geproduceerd in je hersenen en staat ook wel bekent als ‘het knuffelhormoon’, omdat het vrijkomt wanneer je iemand knuffelt. Dit is echter maar een klein deel waar oxytocine bij betrokken is. Het finetuned je sociale instincten in je brein, waardoor je sneller kan reageren op een bepaalde situatie als je deze al eerder hebt meegemaakt. Het zorgt er ook voor dat je behoefte hebt aan fysiek contact met je familie en vrienden. Het vergroot je empathisch vermogen en het maakt je meer bereidt om de mensen waar je om geeft te helpen.
Het verassende aan oxytocine is het volgende: het is een stresshormoon! De hypofyse in je brein maakt dit hormoon aan als onderdeel van je stressreactie. Het is net zoveel onderdeel van jouw reactie op stress als de adrenaline die ervoor zorgt dat je hart sneller gaat kloppen. Oxytocine motiveert je om in stressvolle situaties steun gaat zoeken. Jouw biologische stressreactie geeft je niet alleen een duwtje in de goede richting om iemand te vertellen hoe je je voelt in plaats van het op te kroppen. Het zorgt er ook voor dat wanneer iemand anders waar je om geeft wel wat steun kan gebruiken, je dit herkent zodat je die ander op jouw beurt kan ondersteunen.
Hoe oxytocine je gezonder maakt
Goed, oxytocine maakt ons dus socialer in stressvolle situaties. Maar het kennen van deze kant van stress maakt ons ook gezonder.
Oxytocine werkt namelijk niet alleen op je brein, maar ook op je lichaam. Het beschermt je cardiovasculaire systeem tegen de negatieve effecten van stress. Zo werkt het als een natuurlijke ontstekingsremmer, het helpt je bloedvaten ontspannen te blijven in tijden van stress en het heeft een bijzonder effect op je hart. Oxytocine helpt je hartcellen namelijk te herstellen van schade die is veroorzaakt door negatieve stress waardoor het je hart versterkt. En het mooie is dat al deze fysieke voordelen worden vergroot door sociaal contact en sociale steun. Dus of je nou iemand anders helpt of zelf steun krijgt: je gaat meer van dit hormoon aanmaken en je stressreactie wordt gezonder!
Meer tips voor vitale medewerkers?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van amplitie, preventie en psychisch verzuim!
Ik schrijf me in
Meer artikelen voor tips en inspiratie

Hoe ondersteun je medewerkers bij heftige privéomstandigheden?
Soms worden medewerkers geconfronteerd met heftige privéomstandigheden, zoals ziekte van een naaste. Het is vaak onvermijdelijk dat deze omstandigheden ook invloed hebben op het functioneren.

Werk-privébalans: ondersteuning voor medewerkers in elke levensfase
Bij iedere levensfase komen andere behoeften en uitdagingen in werk-privébalans kijken. Als werkgever wil je natuurlijk dat je medewerkers vitaal blijven gedurende deze fases, zodat je zo lang mogelijk plezier van ze hebt.

Nationale Vitaliteitsweek organiseren: 6 workshops en to-do’s
Of je organisatie nu groot of klein is, er is altijd wel een mogelijkheid om iets te organiseren op het gebied van vitaliteit. Ontdek onze aanraders voor de Nationale Vitaliteitsweek 2024!

Conflict op het werk: zo los je het op
Waarschijnlijk heb je weleens te maken gehad met een conflict op de werkvloer. Ruzie tussen medewerkers veroorzaakt spanning, stress en in het ergste geval verzuim. Wat doe je als medewerkers met elkaar in de clinch liggen? En hoe voorkom je het?

Zo floreren de introvert en extravert op de werkvloer
Extraverte medewerkers zijn binnen veel organisaties de norm, en dat terwijl een derde van de bevolking introvert is. Wij geven je inzicht en tips om het beste uit ieder type medewerker te halen.

Neurodiversiteit: zo creëer je voor iedereen een fijne werkplek
De meeste werkplekken zijn ingericht op neurotypische mensen, vaak wordt daarbij helaas weinig gedacht aan neurodivergente mensen. En dat is zonde, zowel voor medewerkers als voor de organisatie!

Het belang van het vitaliteitsbudget + 5 inspirerende ideeën
Een gezonde organisatie begint bij gezonde medewerkers. Het vitaliteitsbudget is een onmisbare factor om dit te realiseren. Maar wat is een vitaliteitsbudget precies? En hoe kun je het besteden?

Pesten op de werkvloer, wat doe je ertegen?
Treiteren, roddelen, uitlachen en kleineren: het gebeurt blijkbaar aan de lopende band op de werkvloer. CNV deed onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag en pesten op de werkvloer. En de cijfers zijn schokkend.

Hoe waarborg je duurzame inzetbaarheid op afstand?
Thuiswerken is bij veel organisaties tegenwoordig de norm. In veel opzichten is dat ideaal, maar het kan ook een flinke uitdaging zijn om de duurzame inzetbaarheid van je medewerkers te waarborgen.

Overspannen medewerker: het voorstadium van burn-out
Weet jij wat overspannen zijn inhoudt? En hoe herken je de signalen bij jouw medewerkers? Wij vertellen je dit en meer in dit artikel!

Q&A met de psycholoog: de meestgestelde coachingsvragen
Dag in dag uit helpen onze coaches medewerkers bij zaken waar zij tegenaanlopen, zowel op werk- als privégebied. Maar wat zijn nou eigenlijk de meestgestelde vragen van coachees?

7 Dimensies van het welzijn van medewerkers
Welzijn kent veel verschillende dimensies: fysiek, emotioneel, spiritueel, intellectueel, sociaal, financieel en werkinhoudelijk. Hoe ga jij als werkgever hier mee om?

Menstruatie, de overgang en werk
Menstruatie: voor een groot deel van de bevolking is het iedere maand weer raak. Ook de overgang treft velen. Er openlijk over praten op het werk gebeurt helaas nog te weinig. Hoe ga je om met menstruatie- en overgangsklachten op de werkvloer?

Binden en boeien van medewerkers: hoe doe je dat?
Bijna zes op de tien baanwisselaars blijft korter dan twee jaar in dienst. Hieruit blijkt wel hoe belangrijk het is om rekening te houden met de behoeften van (potentiële) medewerkers. Hoe pak je dat aan?

Kun je veerkracht van medewerkers versterken met Virtual Reality?
Elke werkgever wil veerkrachtige medewerkers. Maar hoe versterk je die veerkracht? En welke rol kan Virtual Reality daarin spelen?

Huilen op het werk: een teken van zwakte?
Huilen op het werk: een angstaanjagend beeld voor veel medewerkers. Toch overkomt het 80% van de werkenden. Kloppen die oordelen dan wel? Wat maakt dat mensen huilen op het werk en hoe ga je hier als leidinggevende mee om?

Hoe herken je stress en mentale problemen bij medewerkers?
Het afgelopen jaar steeg het aantal mensen dat zich ziekmeldde op het werk met stressklachten met maar liefst 11 procent. Maar hoe herken je stress en mentale problemen bij medewerkers?

Stress is gezond! Het is maar net hoe je het bekijkt
Goed nieuws: uit onderzoek van Yale University in samenwerking met Cambridge blijkt dat stress niet alleen maar de vijand is, maar ons ook juist gezonder kan maken!

Introversie en leiderschap: de kracht van introverte leidinggevenden
Leiderschap wordt vaak geassocieerd met extraverte eigenschappen zoals assertiviteit, charisma en het vermogen om een groep mensen te motiveren. Gelukkig is er steeds meer erkenning voor de kracht van introverte leiders.

Hoe je persoonlijke ontwikkeling voor medewerkers makkelijker maakt
Als werkgever weet je hoe belangrijk het is dat medewerkers werken aan hun persoonlijke ontwikkeling. Maar hoe pak je dit het beste aan?

Burn-out ligt ook aan de werkomgeving, niet alleen aan de werknemer
Ontstaat burn-out door specifieke karaktereigenschappen van medewerkers? Uit onderzoek blijkt dat juist de werkomgeving een grote rol speelt bij een burn-out.

Loslaten doe je zo!
Onplezierige zaken kosten veel energie en putten je uit. Ontdek hoe je kunt loslaten en meer in het moment kunt leven.

Burn-out bij millennials en Gen Z’ers: hoe voorkom je het?
De laatste jaren is het aantal millennials en Gen Z'ers met een burn-out enorm toegenomen. Wat houdt deze generaties zo bezig dat de emmer vaker overloopt dan bij andere generaties?

Amplitie: wat levert het op en hoe pas je het toe?
Met amplitie verhoog je het werkplezier van medewerkers, verstevig je hun gezondheid én versterk je de betrokkenheid bij de organisatie. Tenminste, dat is het idee.