Overspannen medewerker: het voorstadium van burn-out
Als jouw medewerker overspannen of burn-out raakt, is dat natuurlijk vervelend voor beide partijen. Jouw medewerker zal gedurende een bepaalde tijd moeten herstellen en minder kunnen doen dan voorheen (op het werk én in het privéleven). Daarnaast heb jij als werkgever te maken met minder stabiliteit en hogere kosten. Je doet jezelf en jouw medewerkers dan ook een zeer groot plezier door de signalen van overspannenheid goed te signaleren. Ook wil je voorkomen dat het overslaat in een burn-out. In dit artikel leggen we uit wat overspannenheid inhoudt, wat het verschil is met burn-out en hoe je het beste kunt omgaan met een medewerker die overspannen is.
Wat is overspannenheid?
Iemand is overspannen als er sprake is van minstens drie klachten als vermoeidheid, concentratieproblemen en emotionele labiliteit. Daarnaast dient er sprake te zijn van het gevoel dat er controleverlies is en het beroepsmatig en sociaal functioneren beperkt wordt. Het is normaal dat jouw medewerker af en toe stress ervaart door factoren op het werk of in de privésituatie. Maar wanneer deze stress te lang aanhoudt of wanneer meerdere stressvolle gebeurtenissen in korte tijd optreden, kan jouw medewerker overspannen raken.
Vaak gebeurt dat als er plotseling iets heftigs gebeurt. De stressklachten zijn dan zo ernstig, dat iemand er niet goed meer mee kan omgaan. We zeggen dan dat de draaglast groter is geworden dan de draagkracht. Jouw medewerker heeft dan moeite met het uitvoeren van dagelijkse bezigheden op het werk en ervaart onvoldoende controle over de situatie. Verder kan jouw medewerker last hebben van de volgende symptomen:
Mentale klachten bij overspannenheid
- vermoeidheid;
- moeite met slapen ondanks vermoeidheid of uitputting;
- angst- en paniekklachten, zoals overmatig piekeren;
- concentratieproblemen en/of geheugenproblemen;
- emotionele instabiliteit;
- prikkelbaarheid;
- een opgejaagd gevoel;
- een overgevoeligheid voor prikkels van buitenaf zoals drukte en herrie.
Veelvoorkomende lichamelijke klachten bij overspannen zijn
- pijnlijke spieren;
- een stijve nek en schouders;
- een verhoogde bloeddruk;
- maagklachten of buikpijn;
- hartkloppingen;
- duizeligheid en beven;
- pijn op de borst.
Veelvoorkomende gedragsmatige klachten bij overspannenheid
- meer roken of medicijnen, drugs of alcohol innemen om spanningsklachten te onderdrukken;
- vaker ziekmelden.
Wat is het verschil tussen overspannen zijn en burn-out?
De symptomen van overspannen zijn, hebben veel overeenkomsten met de symptomen van een burn-out, maar het is niet hetzelfde. Je kunt overspannenheid zien als het voorstadium van burn-out. Wanneer overspannenheid eindigt en een burn-out begint, is niet duidelijk aan te geven. De klachten en symptomen zijn grotendeels hetzelfde, maar er zijn een aantal verschillen:
Bij overspannen zijn spelen de klachten minder lang dan bij een burn-out. We spreken van een burn-out wanneer deze klachten minstens zes maanden aanwezig zijn.
Een burn-out is een meer heftige vorm van overspannenheid, waarbij je je lichamelijk vermoeid en uitgeput voelt. Het is alsof je letterlijk ‘opgebrand’ bent. Je hebt daarnaast meer last van mentale moeheid dan bij overspannenheid, wat het nog lastiger maakt om je aandacht en concentratie vast te houden.
Als je een burn-out hebt, ervaar je nog sterker dan bij overspannenheid dat je geen controle meer hebt over je functioneren. Je kunt last hebben van extreme vermoeidheid, emotionele uitputting, een verminderd gevoel van competentie en een emotionele afstand ervaren ten opzichte van je werkzaamheden.
Overspannenheid is omkeerbaar, een burn-out niet. Dat betekent dat als je de oorzaken van stress wegneemt en rust neemt, je relatief snel kunt herstellen van overspannenheid. Als je een burn-out hebt, moet je meestal een lange tijd stoppen met werken om volledig te herstellen. De herstelperiode verschilt per persoon, maar moet bij een burn-out meer geleidelijk worden opgebouwd dan bij overspannenheid. Vaak heb je hierbij professionele begeleiding nodig.
Hoe kun je het beste omgaan met een overspannen medewerker?
Voor jou als werkgever is het dus belangrijk dat je de signalen van overspannenheid herkent, serieus neemt en actie onderneemt. Doe je dit niet, dan is er een grote kans dat de overspannenheid overgaat in een burn-out en dan zijn beide partijen verder van huis. Als werkgever wil je er natuurlijk alles aan doen om je medewerker te ondersteunen bij het herstel. We geven je enkele tips:
1. Onderzoek de oorzaken van overspannen zijn
Ga het gesprek aan met je medewerker en probeer erachter te komen wat er speelt. Benoem concreet welke signalen je ziet en vraag of je medewerker deze signalen herkent. Welke klachten heeft je medewerker precies? Onderzoek of de oorzaak ligt in de privésfeer, spelen vooral werkfactoren een rol of is het een combinatie van factoren?
2. Besteed specifiek aandacht aan oorzaken in de werkomgeving
De verantwoordelijkheid voor het voorkomen van overspannen zijn (maar ook burn-out) wordt vaak gelegd bij de medewerker zelf, iets wat niet volledig terecht is. Uit onderzoek blijkt namelijk dat niet alleen de persoonlijke vaardigheden van een medewerker een rol spelen bij de ontwikkeling van overspannen zijn of een burn-out, maar ook (vooral!) de werkomgeving. Besteedt hier dus extra aandacht aan. Is er bijvoorbeeld sprake van een sociaal onveilige of toxische werkomgeving? Denk vooral aan discriminatie, pesten, seksuele intimidatie.
3. Kijk samen of stressvolle omstandigheden direct actief kunnen worden aangepakt.
Onderzoek samen wat jouw medewerker nodig heeft. Dat kan betekenen dat je medewerker tijdelijk een ander project gaat doen, minder uren gaat werken of dat er een herverdeling van taken binnen het team nodig is. Ook tijdelijk thuiswerken of het volgen van trainingen, workshops of cursussen op het gebied van persoonlijke ontwikkeling kan worden overwogen.
4. Laat jouw medewerker niet verpieteren op de bank
Een veelgehoorde vraag is: moet je als medewerker thuisblijven als je overspannen bent? Het is belangrijk dat je medewerker de tijd, rust en de ruimte krijgt om alle stress en emoties te verwerken. Of jouw medewerker kan blijven werken als deze overspannen is, hangt af van diens klachten en persoonlijke situatie. Het kan goed zijn om eerst een tijdje niets te doen om de druk van de ketel te halen. Als het mogelijk is, is het verstandig om zoveel mogelijk te blijven werken. Werken kan bijdragen aan herstel.
5. Maak een overzicht van energieslurpers en energiebronnen
Breng in kaart wat de energieslurpers zijn voor jouw medewerker. Maar vooral ook: wat zijn hun energiebronnen? Waar halen jouw medewerkers hun balans en werkplezier vandaan? Wat zijn hun sterke punten en waar ligt hun kracht? Hoe kunnen jullie ervoor zorgen dat er voldoende energiebronnen zijn die goed aangeboord kunnen worden?
6. Zoek naar structurele oplossingen
Laat je medewerker vooral zelf met oplossingen komen om de eigen regie te versterken. Geef iemand hier waar nodig extra tijd voor en vraag ook of er behoefte is aan een afspraak met de bedrijfsarts, een vertrouwenspersoon of bedrijfsmaatschappelijk werker. Houdt in de tussentijd regelmatig contact met de medewerker om te checken hoe het herstel verloopt. Zoek zo nodig ook naar systemische oplossingen en interventies op organisatieniveau.
Mocht je graag willen sparren over hoe je het beste kunt omgaan met overspannen medewerkers? Neem dan gerust contact met ons op. Wij helpen je graag verder.
Meer tips voor vitale medewerkers?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van amplitie, preventie en psychisch verzuim!
Ik schrijf me inMeer artikelen voor tips en inspiratie
Binden en boeien van medewerkers: hoe doe je dat?
Bijna zes op de tien baanwisselaars blijft korter dan twee jaar in dienst. Hieruit blijkt wel hoe belangrijk het is om rekening te houden met de behoeften van (potentiële) medewerkers. Hoe pak je dat aan?
Nationale Vitaliteitsweek organiseren: 6 workshops en to-do’s
Of je organisatie nu groot of klein is, er is altijd wel een mogelijkheid om iets te organiseren op het gebied van vitaliteit. Ontdek onze aanraders voor de Nationale Vitaliteitsweek 2024!
Kun je veerkracht van medewerkers versterken met Virtual Reality?
Elke werkgever wil veerkrachtige medewerkers. Maar hoe versterk je die veerkracht? En welke rol kan Virtual Reality daarin spelen?
Zo floreren de introvert en extravert op de werkvloer
Extraverte medewerkers zijn binnen veel organisaties de norm, en dat terwijl een derde van de bevolking introvert is. Wij geven je inzicht en tips om het beste uit ieder type medewerker te halen.
Q&A met de psycholoog: de meestgestelde coachingsvragen
Dag in dag uit helpen onze coaches medewerkers bij zaken waar zij tegenaanlopen, zowel op werk- als privégebied. Maar wat zijn nou eigenlijk de meestgestelde vragen van coachees?
7 tips voor een gezondere bedrijfscultuur
Een gezonde bedrijfscultuur is essentieel. Niet alleen voor het welzijn van medewerkers, maar ook voor het succes van een organisatie. Maar hoe creëer je een fijne en veilige werkomgeving?
Bore-out: zo voorkom je dat jouw medewerkers afhaken
Vandaag de dag besteden we veel aandacht aan stress, burn-out en de onophoudelijke prestatiedruk. Toch is de bore-out een even verraderlijke, maar vaak over het hoofd geziene kwestie.
Loslaten doe je zo!
Onplezierige zaken kosten veel energie en putten je uit. Ontdek hoe je kunt loslaten en meer in het moment kunt leven.
Menstruatie, de overgang en werk
Menstruatie: voor een groot deel van de bevolking is het iedere maand weer raak. Ook de overgang treft velen. Er openlijk over praten op het werk gebeurt helaas nog te weinig. Hoe ga je om met menstruatie- en overgangsklachten op de werkvloer?
Hoe je persoonlijke ontwikkeling voor medewerkers makkelijker maakt
Als werkgever weet je hoe belangrijk het is dat medewerkers werken aan hun persoonlijke ontwikkeling. Maar hoe pak je dit het beste aan?
Stress is gezond! Het is maar hoe je het bekijkt (deel 2)
Stress heeft een slecht imago en dat is onterecht! De juiste verhouding van cortisol en DHEA kan zelfs een positief effect hebben op de gezondheid en prestaties.
Burn-out: dit is wat we nu weten
De term ‘burn-out’ is inmiddels zeer bekend. Toch is het nog steeds geen officiële diagnose in de DSM, het handboek van de psychiatrie. Wat zijn burn-outklachten dan precies? En hoe los je die klachten op?
Neurodiversiteit: zo creëer je voor iedereen een fijne werkplek
De meeste werkplekken zijn ingericht op neurotypische mensen, vaak wordt daarbij helaas weinig gedacht aan neurodivergente mensen. En dat is zonde, zowel voor medewerkers als voor de organisatie!
Hoe ondersteun je medewerkers bij heftige privéomstandigheden?
Soms worden medewerkers geconfronteerd met heftige privéomstandigheden, zoals ziekte van een naaste. Het is vaak onvermijdelijk dat deze omstandigheden ook invloed hebben op het functioneren.
Werkstress verminderen bij medewerkers doe je zó
Wist je dat maar liefst 21% van verzuimdagen gerelateerd is aan stress op het werk? Maar wat valt er onder werkstress en hoe vlieg je dit probleem aan als werkgever?
Hoe waarborg je duurzame inzetbaarheid op afstand?
Thuiswerken is bij veel organisaties tegenwoordig de norm. In veel opzichten is dat ideaal, maar het kan ook een flinke uitdaging zijn om de duurzame inzetbaarheid van je medewerkers te waarborgen.
Stress is gezond! Het is maar net hoe je het bekijkt
Goed nieuws: uit onderzoek van Yale University in samenwerking met Cambridge blijkt dat stress niet alleen maar de vijand is, maar ons ook juist gezonder kan maken!
Huilen op het werk: een teken van zwakte?
Huilen op het werk: een angstaanjagend beeld voor veel medewerkers. Toch overkomt het 80% van de werkenden. Kloppen die oordelen dan wel? Wat maakt dat mensen huilen op het werk en hoe ga je hier als leidinggevende mee om?
Frequent verzuim aanpakken en voorkomen? Zo doe je dat!
Het overkomt ons allemaal weleens: ziekmelden op het werk. Meestal duurt het een paar dagen voordat we weer op de been zijn. Soms meldt een medewerker zich echter regelmatig ziek. Wat doe je dan?
Hoe herken je stress en mentale problemen bij medewerkers?
Het afgelopen jaar steeg het aantal mensen dat zich ziekmeldde op het werk met stressklachten met maar liefst 11 procent. Maar hoe herken je stress en mentale problemen bij medewerkers?
De (on)zin van werkgeluk
Is werkgeluk alleen voor de geluksvogels of is het bereikbaar voor iedereen die dat wil? En welke rol heb je als werkgever hierin?
Amplitie: wat levert het op en hoe pas je het toe?
Met amplitie verhoog je het werkplezier van medewerkers, verstevig je hun gezondheid én versterk je de betrokkenheid bij de organisatie. Tenminste, dat is het idee.
Roze verzuim: wat is het en hoe grijp je in?
Hoewel roze verzuim een minder bekende term is, kan het grote gevolgen hebben voor je organisatie en medewerkers. Het is een sluipmoordenaar die vaak over het hoofd wordt gezien en een mogelijke voorbode van burn-out of andere mentale problemen.
Het belang van het vitaliteitsbudget + 5 inspirerende ideeën
Een gezonde organisatie begint bij gezonde medewerkers. Het vitaliteitsbudget is een onmisbare factor om dit te realiseren. Maar wat is een vitaliteitsbudget precies? En hoe kun je het besteden?