Menstruatie, de overgang en werk
Menstruatie: voor een groot deel van onze bevolking is het (bijna) iedere maand weer raak. Ook de overgang treft velen, zowel jong als oud. Menstruatie- en overgangsklachten kunnen een aanzienlijke impact hebben op de vitaliteit en prestaties van medewerkers en zelfs leiden tot verzuim. Er openlijk over praten op het werk gebeurt helaas nog te weinig. Hoe ga je om met menstruatie- en overgangsklachten op de werkvloer?
Wat zijn menstruatieklachten?
Menstruatie, ook wel ongesteldheid genoemd, is het – indien er sprake is van een regelmatige cyclus – maandelijkse bloedverlies dat plaatsvindt vanaf de tienerjaren tot de menopauze. De menstruatie kan voor flink wat klachten zorgen, zoals hevige pijn. Wist je dat de baarmoeder kan samentrekken met een kracht tot maar liefst 175 mm kwikdruk? Dat kun je vergelijken met een strak opgepompte bloeddrukmeter! Gynaecoloog Bertho Nieboer vertelt er meer over in deze video over menstruatiepijn van Universiteit van Nederland.
Naast fysieke klachten kan menstruatie zorgen voor mentale klachten, zoals een emotioneel, depressief of angstig gevoel en slaapproblemen.
Naast fysieke klachten zoals buik- en hoofdpijn, kan menstruatie zorgen voor mentale klachten zoals een emotioneel, depressief en/of angstig gevoel en slaapproblemen. De klachten variëren in intensiteit; sommige vrouwen of andere mensen met een baarmoeder ervaren nauwelijks ongemak, terwijl anderen er ziek van zijn. Een menstruatie duurt meestal twee tot acht dagen, waarbij de eerste dagen vaak het pijnlijkst zijn.
Daarnaast zijn er mensen die gedurende hun cyclus – zowel tijdens als buiten de menstruatie om – kampen met endometriose, PMS (premenstrueel syndroom) of de psychische stoornis PMDD (premenstruele dysfore stoornis), waardoor zij last hebben van flink wat klachten.
Wat is endometriose, PMS en PMDD?
- Endometriose. Endometriose is een aandoening waarbij weefsel dat lijkt op het baarmoederslijmvlies buiten de baarmoeder groeit, bijvoorbeeld op de eierstokken, darmen of blaas. Dit weefsel reageert op hormonale veranderingen, wat kan leiden tot pijnlijke ontstekingen en littekenvorming. Dit proces veroorzaakt hevige menstruatiepijn, onregelmatig bloedverlies en soms vruchtbaarheidsproblemen. Daarnaast kunnen de chronische pijn en de impact op het dagelijks leven leiden tot mentale klachten zoals stress, angst en depressie. De emotionele last van deze aandoening kan voor velen net zo zwaar wegen als de fysieke symptomen.
- PMS. Premenstrueel syndroom (PMS) is een verzameling van lichamelijke en emotionele symptomen die zich voordoen in de dagen of weken vóór de menstruatie. Deze symptomen kunnen variëren van hoofdpijn en een opgeblazen gevoel tot stemmingswisselingen, prikkelbaarheid en vermoeidheid. PMS ontstaat door schommelingen in hormonen, zoals oestrogeen en progesteron, die de balans in het lichaam verstoren. Voor veel vrouwen of andere mensen met een baarmoeder verdwijnen de klachten zodra de menstruatie begint, maar bij sommigen kunnen de symptomen langer aanhouden.
- PMDD. Premenstruele dysforfe stoornis (PMDD) is een ernstige vorm van premenstrueel syndroom (PMS) die enkele dagen tot twee weken voor de menstruatie optreedt. Mensen met PMDD ervaren intensere emotionele en fysieke symptomen, zoals extreme stemmingswisselingen, hevige prikkelbaarheid, depressieve gevoelens en angst. Deze klachten kunnen het dagelijks functioneren aanzienlijk belemmeren. Net als bij PMS worden de symptomen van PMDD veroorzaakt door hormonale schommelingen, maar bij PMDD zijn de klachten veel ernstiger en gaan ze vaak gepaard met gevoelens van hopeloosheid en verlies van controle. Zodra de menstruatie begint, nemen de symptomen meestal snel af.
Verzuim door menstruatie
Hevige menstruatieklachten kunnen leiden tot verzuim. In 2022 verzuimde 61% van de vrouwelijke medewerkers minstens een keer vanwege ziekte, waarbij 10% aangaf dat de klachten verband hielden met menstruatie, zwangerschap of overgang. Van deze klachten kwamen menstruatieklachten het vaakst voor. Dit blijkt uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van het CBS en TNO, uitgevoerd in 2022.
Wat zijn overgangsklachten?
Naast de menstruatie kan de overgang, ook wel de menopauze genoemd, een zeer grote invloed hebben op het leven van vrouwen of andere mensen met een baarmoeder. Dit proces begint meestal tussen het veertigste en zestigste levensjaar door een afname van oestrogeenproductie en markeert het einde van de vruchtbare periode. Ook onder de veertig is het mogelijk om in de overgang te komen, in dat geval spreken we van de vervroegde overgang. Net als bij menstruatie, geldt ook voor de overgang dat de klachten voor iedereen anders kunnen zijn. De overgang bestaat uit drie fases:
- De premenopauze is de fase waarin hormonale veranderingen beginnen, met een geleidelijke afname van oestrogeen en progesteron. Dit kan leiden tot bijvoorbeeld onregelmatige menstruaties, prikkelbaarheid en stemmingswisselingen.
- De perimenopauze omvat de jaren rondom de laatste menstruatie en wordt gekenmerkt door onregelmatige menstruaties, opvliegers en slaapstoornissen, evenals verhoogde prikkelbaarheid, angst en depressieve gevoelens.
- De postmenopauze begint na de laatste menstruatie en gaat gepaard met aanhoudende hormonale veranderingen die onder andere vermoeidheid, somberheid en een verhoogd risico op depressie kunnen veroorzaken.
Verzuim door de overgang
Zoals je hierboven leest, kan de mentale en lichamelijke impact van de overgang aanzienlijk zijn. Overgangsklachten kunnen leiden tot lagere productiviteit, minder werkplezier, verzuim en hogere herstelbehoefte na een werkdag. Volgens het TNO-rapport ‘De Overgang: Klachten en de invloed op het werk’ geeft maar liefst negen op de tien vrouwen met regelmatige overgangsklachten aan dat de klachten van invloed zijn op het werk, ook leiden deze klachten soms tot verzuim. Twee op de drie van de vrouwen met overgangsklachten bespreekt haar klachten op het werk, echter doen ze dit vooral met enkele collega’s. Slechts een op de acht vrouwen bespreekt haar klachten met de leidinggevende. Met de bedrijfsarts (2,5%) en overige professionals op het werk (1,8%) wordt het nog minder besproken.
Ook toont RIVM-onderzoek aan dat vrouwen met overgangsklachten drie keer zo vaak burn-outsymptomen ervaren als vrouwen die niet in de overgang zitten. Ze vinden het lastiger om met de psychische eisen van hun werk om te gaan en hebben last van mentale vermoeidheid door het werk.
Vitalmindz App: voor vitale medewerkers
Ontdek de appTaboe op de werkvloer doorbreken
Zowel de menstruatie als de overgang zijn natuurlijke fases in het leven van veel vrouwen of andere mensen met een baarmoeder, die een grote impact kunnen hebben op hun mentale en/of fysieke welzijn. Toch rust er nog steeds een taboe op het praten over menstruatie- en overgangsklachten, zéker op de werkvloer.
Om een ondersteunende werkomgeving te creëren, is het belangrijk om open over de overgang en menstruatie te praten, begrip te tonen en problemen serieus te nemen. Simpele maatregelen, zoals het beschikbaar stellen van menstruatieproducten op de wc’s en pijnstillers tegen milde klachten, kunnen al een groot verschil maken. Daarnaast is het bieden van flexibiliteit voor medewerkers met hevige klachten belangrijk. Deze maatregelen bevorderen niet alleen het welzijn van de medewerkers zelf, maar kunnen ook de productiviteit en werktevredenheid verhogen. Hieronder nog acht tips om het taboe te doorbreken en medewerkers te ondersteunen:
- Rolmodellen. Moedig leidinggevenden die zelf ook menstrueren, in de overgang zitten of hebben gezeten aan om hun ervaringen te delen om het onderwerp te normaliseren.
- Managementondersteuning. Zorg dat het management openstaat voor gesprekken over deze onderwerpen en het goede voorbeeld geeft.
- Flexibele werkuren. Bied indien mogelijk flexibele uren of thuiswerkmogelijkheden voor medewerkers met (ernstige) klachten.
- Aanpassen taken. Pas in overleg met de medewerker tijdelijk de werkzaamheden aan, zodat taken die veel energie kosten, later gedaan kunnen worden. Indien er sprake is van fysiek werk, kan het fijn en nodig zijn om tijdelijk minder zware werkzaamheden aan te bieden.
- Rustruimtes. Zorg voor rustige ruimtes waar medewerkers zich kunnen terugtrekken.
- Voorlichting. Organiseer workshops en trainingen om medewerkers bewust te maken van menstruatie- en overgangsklachten. Of informeer medewerkers via posters, brochures en intranetpagina’s.
- Anonieme suggesties. Faciliteer anonieme feedbackmogelijkheden zodat medewerkers vrij hun zorgen kunnen uiten en ideeën kunnen delen.
- Gezondheidszorg ondersteuning. Laat medewerkers gebruikmaken van een coach voor advies over leefstijl en mentale ondersteuning bij hun klachten.
Door menstruatie- en overgangsklachten serieus te nemen, zullen medewerkers in het vervolg sneller op jou of je collega’s af durven te stappen en praten over hun problemen en/of klachten. Hopelijk kunnen we zo met elkaar het taboe doorbreken.
Meer tips voor vitale medewerkers?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van amplitie, preventie en psychisch verzuim!
Ik schrijf me inMeer artikelen voor tips en inspiratie
Conflict op het werk: zo los je het op
Waarschijnlijk heb je weleens te maken gehad met een conflict op de werkvloer. Ruzie tussen medewerkers veroorzaakt spanning, stress en in het ergste geval verzuim. Wat doe je als medewerkers met elkaar in de clinch liggen? En hoe voorkom je het?
Werkstress verminderen bij medewerkers doe je zó
Wist je dat maar liefst 21% van verzuimdagen gerelateerd is aan stress op het werk? Maar wat valt er onder werkstress en hoe vlieg je dit probleem aan als werkgever?
De (on)zin van werkgeluk
Is werkgeluk alleen voor de geluksvogels of is het bereikbaar voor iedereen die dat wil? En welke rol heb je als werkgever hierin?
Hoe je persoonlijke ontwikkeling voor medewerkers makkelijker maakt
Als werkgever weet je hoe belangrijk het is dat medewerkers werken aan hun persoonlijke ontwikkeling. Maar hoe pak je dit het beste aan?
7 Dimensies van het welzijn van medewerkers
Welzijn kent veel verschillende dimensies: fysiek, emotioneel, spiritueel, intellectueel, sociaal, financieel en werkinhoudelijk. Hoe ga jij als werkgever hier mee om?
Burn-out: dit is wat we nu weten
De term ‘burn-out’ is inmiddels zeer bekend. Toch is het nog steeds geen officiële diagnose in de DSM, het handboek van de psychiatrie. Wat zijn burn-outklachten dan precies? En hoe los je die klachten op?
Nationale Vitaliteitsweek organiseren: 6 workshops en to-do’s
Of je organisatie nu groot of klein is, er is altijd wel een mogelijkheid om iets te organiseren op het gebied van vitaliteit. Ontdek onze aanraders voor de Nationale Vitaliteitsweek 2024!
7 tips voor een gezondere bedrijfscultuur
Een gezonde bedrijfscultuur is essentieel. Niet alleen voor het welzijn van medewerkers, maar ook voor het succes van een organisatie. Maar hoe creëer je een fijne en veilige werkomgeving?
Burn-out bij millennials en Gen Z’ers: hoe voorkom je het?
De laatste jaren is het aantal millennials en Gen Z'ers met een burn-out enorm toegenomen. Wat houdt deze generaties zo bezig dat de emmer vaker overloopt dan bij andere generaties?
Bore-out: zo voorkom je dat jouw medewerkers afhaken
Vandaag de dag besteden we veel aandacht aan stress, burn-out en de onophoudelijke prestatiedruk. Toch is de bore-out een even verraderlijke, maar vaak over het hoofd geziene kwestie.
Hoe waarborg je duurzame inzetbaarheid op afstand?
Thuiswerken is bij veel organisaties tegenwoordig de norm. In veel opzichten is dat ideaal, maar het kan ook een flinke uitdaging zijn om de duurzame inzetbaarheid van je medewerkers te waarborgen.
Q&A met de psycholoog: de meestgestelde coachingsvragen
Dag in dag uit helpen onze coaches medewerkers bij zaken waar zij tegenaanlopen, zowel op werk- als privégebied. Maar wat zijn nou eigenlijk de meestgestelde vragen van coachees?
Amplitie: wat levert het op en hoe pas je het toe?
Met amplitie verhoog je het werkplezier van medewerkers, verstevig je hun gezondheid én versterk je de betrokkenheid bij de organisatie. Tenminste, dat is het idee.
Stress is gezond! Het is maar hoe je het bekijkt (deel 2)
Stress heeft een slecht imago en dat is onterecht! De juiste verhouding van cortisol en DHEA kan zelfs een positief effect hebben op de gezondheid en prestaties.
Zo floreren de introvert en extravert op de werkvloer
Extraverte medewerkers zijn binnen veel organisaties de norm, en dat terwijl een derde van de bevolking introvert is. Wij geven je inzicht en tips om het beste uit ieder type medewerker te halen.
Hoe herken je stress en mentale problemen bij medewerkers?
Het afgelopen jaar steeg het aantal mensen dat zich ziekmeldde op het werk met stressklachten met maar liefst 11 procent. Maar hoe herken je stress en mentale problemen bij medewerkers?
Pesten op de werkvloer, wat doe je ertegen?
Treiteren, roddelen, uitlachen en kleineren: het gebeurt blijkbaar aan de lopende band op de werkvloer. CNV deed onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag en pesten op de werkvloer. En de cijfers zijn schokkend.
Neurodiversiteit: zo creëer je voor iedereen een fijne werkplek
De meeste werkplekken zijn ingericht op neurotypische mensen, vaak wordt daarbij helaas weinig gedacht aan neurodivergente mensen. En dat is zonde, zowel voor medewerkers als voor de organisatie!
Stress is gezond! Het is maar net hoe je het bekijkt
Goed nieuws: uit onderzoek van Yale University in samenwerking met Cambridge blijkt dat stress niet alleen maar de vijand is, maar ons ook juist gezonder kan maken!
Frequent verzuim aanpakken en voorkomen? Zo doe je dat!
Het overkomt ons allemaal weleens: ziekmelden op het werk. Meestal duurt het een paar dagen voordat we weer op de been zijn. Soms meldt een medewerker zich echter regelmatig ziek. Wat doe je dan?
Overspannen medewerker: het voorstadium van burn-out
Weet jij wat overspannen zijn inhoudt? En hoe herken je de signalen bij jouw medewerkers? Wij vertellen je dit en meer in dit artikel!
Kun je veerkracht van medewerkers versterken met Virtual Reality?
Elke werkgever wil veerkrachtige medewerkers. Maar hoe versterk je die veerkracht? En welke rol kan Virtual Reality daarin spelen?
Hoe ondersteun je medewerkers bij heftige privéomstandigheden?
Soms worden medewerkers geconfronteerd met heftige privéomstandigheden, zoals ziekte van een naaste. Het is vaak onvermijdelijk dat deze omstandigheden ook invloed hebben op het functioneren.
Binden en boeien van medewerkers: hoe doe je dat?
Bijna zes op de tien baanwisselaars blijft korter dan twee jaar in dienst. Hieruit blijkt wel hoe belangrijk het is om rekening te houden met de behoeften van (potentiële) medewerkers. Hoe pak je dat aan?