Kun je veerkracht van medewerkers versterken met Virtual Reality?

Veerkrachtige medewerkers kunnen goed omgaan met tegenslagen en laten zich niet snel uit het veld slaan. Dat is niet alleen fijn voor de medewerker zelf, maar natuurlijk ook voor de organisatie. Hoewel veerkracht vaak wordt gezien als een aangeboren eigenschap, is het juist iets wat ook goed te trainen is. In dit interview vertelt Khadija Charafi, toegepast psycholoog en manager Sales bij Vitalmindz, HSK en De Gezonde Zaak, over de bijzondere rol van Virtual Reality in het versterken van veerkracht van medewerkers.

We hebben als samenleving al langere tijd te maken met pittige tijden sinds Covid-19. Merken jullie dat de veerkracht van medewerkers is afgenomen?

De verwachting was dat er door deze pittige tijden meer mensen zouden uitvallen. Maar we zijn allemaal best veerkrachtig gebleken. We hebben bijvoorbeeld gezien dat veel mensen die sinds Covid-19 structureel thuis moesten werken beter in hun vel gingen zitten, het gevoel hadden meer autonomie te hebben en hun eigen tijd konden inrichten; hun werk-privé balans werd gezonder. Als werkgevers en hun medewerkers kunnen samenwerken vanuit de acceptatie dat ieder een andere voorkeur heeft, kun je dus zorgen voor een fijne werk-privé balans waar iedereen iets aan heeft.

Klinkt logisch, want niet iedereen is hetzelfde of doet hetzelfde werk.

Klopt. Het is een beetje te vergelijken met een mentale sportschool: iedereen heeft andere veerkracht en belastbaarheid. Waar de een figuurlijk tien kilo kan tillen, kan de ander al honderd kilo tillen. Daarnaast heeft iedereen andere ambities. Je hoeft geen bodybuilder te worden, maar sta wel stil bij waar je staat en wat je nodig hebt. De een wil juist thuis blijven werken, omdat dat vrijheid geeft en vaak betere prestaties op het werk. De ander wil juist samen op kantoor werken voor het sociale contact. Je kunt dus niet iedereen op dezelfde manier benaderen.

De vergelijking met een mentale sportschool klinkt heel interessant. Is Vitalmindz te vergelijken met zo’n mentale sportschool?

Jazeker. Net als een sportschool hebben wij allerlei middelen om de (geestelijke) conditie te verbeteren. We gebruiken verschillende beoordelingsinstrumenten die meten wat het vertrekpunt is van een medewerker. Daarnaast hebben we coaching, 1-op-1 of groepsgericht. Hierbij stellen we gezamenlijk met de medewerker doelen op en bepalen we hoe we die kunnen bereiken binnen een bepaalde periode. We werken veel met blended care, dus naast persoonlijke coachingssessies zetten we ook online instrumenten in, e-health programma’s. Ook hierbij komt maatwerk kijken: sommigen hebben slechts enkele instructies nodig en kunnen daarna zelf aan de slag. Anderen hebben echter meer begeleiding nodig om te snappen hoe alles werkt. Daarnaast werken we ook veel met Virtual Reality, waarmee we medewerkers middels hun eigen biofeedback kunnen laten zien hoe hun eigen stresssysteem werkt.

Biofeedback? Dat klinkt als een stoere term. Wat houdt het in?

Biofeedback is een verzamelterm voor de lichaamssignalen die je meet via allerlei technische hulpmiddelen. Denk bijvoorbeeld aan een smartwatch: je kunt hiermee onder andere je hartslag, stresslevel en zuurstofgehalte meten. Al die informatie geeft je een indicatie van hoe het met je gaat. Bij Vitalmindz gebruiken we dergelijke meetinstrumenten en kunnen we onder andere meten hoe iemand in zijn stress of ontspanning zit op dat moment. Dit kunnen we vervolgens koppelen aan Virtual Reality in onze serious game Stressjam.

Wat heeft een medewerker dan aan het gebruik van Virtual Reality?

Met een VR-bril op kun je je brein in feite voor de gek houden om te denken dat je bijvoorbeeld op een subtropisch eiland bent of op een hoog platform staat. Je kunt je brein op die wijze prikkelen om te zien hoe je omgaat met al die situaties. In een Virtual Reality wereld kun je allerlei verschillende situaties tastbaar maken, omdat het zo visueel is. Dat is ontzettend waardevol in coachingstrajecten om bij een medewerker vast te stellen wat het vertrekpunt is en welke koppelingen die medewerker nodig heeft om zichzelf goed te begrijpen.

Dus als een medewerker in het echt hoogtevrees heeft, dan zou die dat tijdens zo’n Virtual Reality sessie met een VR-bril op ook zo ervaren?

Dat klopt. Je brein vergeet na een paar seconden met die VR-bril op dat het nep is. En het mooie van zo’n toepassing is dat je mensen het verschil kunt laten zien tussen wat ze denken dat er gaat gebeuren versus de werkelijkheid. Je staat op de grond met beide benen, maar jouw hoofd denkt dat je op een bepaald platform staat. Virtual Reality biedt de mogelijkheid om veerkracht van medewerkers te testen en uit te dagen in een veilige omgeving. Veel medewerkers merken hierdoor dat ze veel veerkrachtiger blijken te zijn dan ze dachten. Dat geeft dan weer zelfvertrouwen.

Wat voor dingen zetten veerkracht van medewerkers dan zo onder druk? Wat komen jullie bij Vitalmindz veelal tegen?

Het gaat voornamelijk om hoge verwachtingen vanuit werk, privé of de maatschappij. Veel medewerkers ervaren hoge werkdruk, hebben (te) veel taken, weinig tijd en wat je ziet is dat daar heel veel verwachtingen in aangepast zijn. Naast allerlei privé of maatschappelijke zaken hebben mensen tegenwoordig dus veel op hun bord liggen; kom daar maar eens de dag mee door. Wat we vooral merken, is dat veel medewerkers de illusie hebben dat ze het allemaal maar moeten kunnen omdat het op hun bord ligt. Ze maken niet meer voldoende onderscheid tussen de invloed die ze zelf hebben en wanneer ze beter om hulp kunnen vragen. Het gevolg is dat het allemaal maar binnen blijft komen, men blijft doorgaan en er niet voldoende wordt afgeremd om even de tijd te nemen.

Hebben jullie nog meer interventies die jullie inzetten voor het versterken van veerkracht bij medewerkers?

Overstijgend is ervoor zorgen dat iedereen binnen de organisatie de gemeenschappelijke taal spreekt, zodat iedereen begrijpt waar het over gaat. En dat vraagt tijd en aanhoudende aandacht voor het onderwerp. Dat proberen wij vanuit onze kant te stimuleren door daar workshops, webinars en informatie over te geven aan zowel medewerkers als hun leidinggevenden. Het moet namelijk duidelijk zijn dat je onderhoud moet blijven plegen voor het versterken van veerkracht. En dit geldt voor zowel individueel niveau als organisatie breed.

Tot slot: welke tip zou jij graag aan werkend Nederland willen geven?

Als je al zoveel in beweging bent en zoveel doet, neem dan regelmatig een momentje om bewust stil te staan bij wat jou echt helpt op dat moment. Dat kan bijvoorbeeld een uitcheckmoment zijn: eventjes helemaal niks doen, terugblikken op je dag en bedenken wat je graag wilt (doen) de aankomende tijd, wie en wat je daarvoor nodig hebt . Het is een vorm van hersteltijd die we allemaal dagelijks goed kunnen gebruiken.