Huilen op het werk: een teken van zwakte?

Huilen op het werk, het is een angstaanjagend beeld voor veel medewerkers. Huilen op de werkvloer wordt vaak gekoppeld aan zwakte of incompetentie, oordelen waarmee we ons liever niet identificeren. Toch blijkt uit onderzoek dat acht op de tien werkenden weleens een traantje laat op het werk. Huilen lijkt daarmee een gangbaar fenomeen, óók op de werkvloer. Dus kloppen die (voor)oordelen wel? Wat maakt dat mensen moeten huilen op het werk en hoe kun je daar als werkgever of leidinggevende nou het beste mee omgaan?

De functie van huilen

Over de precieze reden dat mensen huilen, is door wetenschappers nog geen consensus bereikt. Wel weten we dat het signaal voor tranen wordt aangestuurd vanuit het emotionele gebied in je hersenen. Huilen kan een manier zijn om een duidelijke boodschap af te geven: ik heb het moeilijk, of: ik heb hulp nodig. Tegelijkertijd kun je ook huilen van geluk, of als je je overweldigd voelt. Huilen lijkt dus enerzijds heel effectief te zijn in het ontladen van heftige emoties: door te huilen troost je jezelf, doordat je lichaam endorfine aanmaakt. Deze endorfine heeft een pijnstillende werking, waardoor je je weer wat beter en gelukkiger gaat voelen. Daarnaast laat onderzoek zien dat tranen een krachtig middel zijn om verbinding te maken met anderen. Wanneer we de tranen van een ander zien, voelen we ons sneller verbonden met elkaar en zijn we over het algemeen eerder geneigd om die persoon te helpen.

Huilen op de werkvloer

Bijna iedereen huilt weleens op het werk of vanwege het werk. Bijvoorbeeld omdat een feedbackgesprek hard is aangekomen, er een promotie aan hen voorbij is gegaan, een moeilijk gesprek uit de hand is gelopen of omdat er op privégebied allerlei dingen spelen waardoor een medewerker slecht in diens vel zit. Ook een te hoge werkdruk en pesten op de werkvloer kunnen zorgen voor tranen.

Vitalmindz App: voor vitale medewerkers

Ontdek de app

Beperkende invloeden en overtuigingen

Wat maakt dan dat huilen toch zo’n negatieve lading heeft? Dit heeft te maken met beperkende invloeden en overtuigingen van buitenaf. Van nature vinden we het als mensen makkelijker omgaan met positieve emoties zoals geluk, enthousiasme en blijdschap, dan met negatieve emoties als verdriet, angst en boosheid. Omdat we die negatieve emoties lastig vinden, stoppen we ze liever weg of negeren we ze. Ook kunnen culturele en maatschappelijke invloeden bepalend zijn voor onze kijk op huilen. Zo is huilen in sommige culturen meer geaccepteerd dan in andere, of maakt een opvatting als ‘echte mannen huilen niet’ het voor mannen lastiger om hun emoties te tonen. Tegelijkertijd worden vrouwen juist vaak als over-emotioneel bestempeld, waardoor men hen niet serieus neemt als ze moeten huilen. Ook overgenomen opvattingen vanuit onze opvoeding spelen hierin een rol: als je bijvoorbeeld opgroeide in een gezin waarin ‘niet klagen maar dragen’ het motto was, dan was er mogelijk niet veel begrip voor verdriet en tranen. Vaak neem je zulk soort leefregels automatisch mee in hoe je op anderen reageert. Al dit aangeleerd gedrag vormt het referentiekader vanuit waar we ons eigen huilen en dat van anderen beoordelen.

Basisreacties op huilende medewerkers

Afhankelijk van dit referentiekader zien we vaak een aantal basisreacties wanneer mensen huilen. Zo kan je je gespannen voelen, ongemakkelijk, geïrriteerd, schuldig of zelfs persoonlijk aangevallen. Vaak voelt men de behoefte om meteen met een oplossing voor het probleem te komen, ook al weet je op dat moment niet precies wat het probleem is en of degene die huilt daar ook behoefte aan heeft. Het is ook mogelijk dat je je zorgen maakt dat de tranen van de ander jouw schuld zijn, omdat je denkt dat je iets verkeerds hebt gezegd of gedaan, terwijl dat helemaal niet zo hoeft te zijn. Empathie kan de ‘redder’ in ons losmaken wanneer we denken dat mensen huilen omdat ze verdrietig zijn, hoewel er talloze andere redenen voor de tranen kunnen bestaan. Misschien ben je zelfs wel bang dat je zelf ook gaat huilen als je de tranen van een ander ziet. Of je reageert juist helemaal niet op de emotie van de ander uit angst om een beerput open te trekken waarvan je niet weet wat je ermee aan zou moeten. Op de juiste manier reageren op de tranen van een medewerker is dus niet eenvoudig. Wat kun je in zo’n geval beter laten?

• Geen aannames of interpretaties. Wanneer je zegt: ’ik zie dat je verdrietig bent’, neem je automatisch aan dat iemand huilt vanuit verdriet. Terwijl dit net zo goed frustratie of opluchting kan zijn.
• Geen ongevraagd advies. Overlaad iemand die huilt niet met (goedbedoelde) adviezen over wat diegene het beste kan doen. Hiermee haal je de controle alleen nog maar meer bij de ander weg.
• Niet bagatelliseren. Uitspraken als: ‘kom op, het valt allemaal best mee’, of: ‘dat is het niet waard om over te huilen’, kun je beter achterwege laten. Het signaal dat je hiermee afgeeft is dat de emotie van de ander niet belangrijk is.
• Geen eigen ervaringen. Onderdruk de neiging om te vertellen over een soortgelijke ervaring die jij zelf hebt gehad. Iemand die van streek is, zit op dat moment niet te wachten op jouw persoonlijke verhaal.
• Geen psychoanalyses. Soms hebben emoties een diepere achtergrond. Heb je het gevoel dat iemand meer begeleiding nodig heeft, ga dan niet zelf zitten dokteren, maar laat dat over aan een professional.

Wat kun je wel doen?

Het is dus belangrijk is om inzicht te hebben in je eigen referentiekader dat de manier waarop jij naar een huilende medewerker kijkt bepaalt. Bewustzijn van je eigen emoties en in staat zijn om deze te beheren is daarnaast nodig als je een huilende medewerker goed wilt kunnen ondersteunen. Dit zou je op de volgende manieren kunnen doen:

• Neutraal en objectief. ‘Ik zie dat je huilt, zullen we het gesprek even stoppen of wil je liever doorgaan?’ Hiermee geef je de medewerker de gelegenheid zelf te kiezen in wat hij, zij of hen nodig heeft.
• Empathie en interesse. ‘Ik zie dat er van alles bij je gebeurt op dit moment, zou je met me willen delen wat er in je omgaat?’ Hiermee geef je het signaal af dat je oog hebt voor wat er gebeurt en nodig je iemand uit te delen.
• Regiebehoud. ‘Ik zie dat je moet huilen, laten we even een time-out inlassen. Waar heb je op dit moment behoefte aan?’ Dit geeft een medewerker het gevoel nog steeds controle te hebben in een lastige situatie.
• Erkenning geven. Soms is het voldoende om begrip te tonen, door bijvoorbeeld te zeggen: ‘ik snap dat dit heel lastig voor je moet zijn’, of: ‘ik kan me voorstellen dat je daar emotioneel van wordt’.
• Hulp aanbieden. Laat de persoon weten dat je er bent als diegene daar behoefte aan heeft. Zeg: ‘Laat me gerust weten wat ik voor je kan doen, dan kijk ik naar de mogelijkheden’. Probeer eventueel samen met de medewerker te achterhalen waar die hulpbehoefte ligt, zodat je jouw aanbod specifiek kan maken, bijvoorbeeld door wat taken weg te nemen.

Huilen is gezond!

Dat huilende medewerkers zwak en incompetent zijn, is dus een misvatting. Waterlanders op de werkvloer betekenen ook niet per definitie dat er iets scheef zit in een organisatie. Met een focus op positiviteit en blije gevoelens is niets mis, maar zo’n werksfeer kan ook een blokkade vormen. Wanneer medewerkers geen ruimte of veiligheid voelen om negatieve emoties te bespreken en te tonen, komen belangrijke onderwerpen vaak niet boven tafel. Huilen is een menselijke reactie op het moment dat iets je heel diep raakt. In die zin vormen emoties waardevolle signalen die degene die goed kan luisteren een belangrijk verhaal kunnen vertellen. Als leidinggevende kun je natuurlijk wachten tot de bom barst, maar liever geef je medewerkers lang vóór dat moment al een opening om belangrijke zaken te bespreken. Dit kun je doen door eens terloops te vragen hoe het nou met iemand gaat of door periodiek bij medewerkers in te checken.

Hulp bij snel huilen

Er zijn ook medewerkers die snel en regelmatig huilen op het werk. Daar is natuurlijk niks mis mee, maar het kan wel erg vervelend zijn voor de medewerker zelf of lastig zijn voor de leidinggevende om mee om te gaan. Wanneer je als leidinggevende of werkgever echter onderwerpen gaat vermijden uit angst dat iemand begint te huilen, kan dit het werk in de weg staan. Het is goed om te weten dat mensen die heel snel huilen soms onvoldoende handvatten hebben om zichzelf te troosten en kalmeren in spannende situaties. Begeleiding in de vorm van coaching kan een medewerker helpen om beter met emoties om te gaan en meer helpende alternatieven te onderzoeken. Kan jouw medewerker of organisatie hulp gebruiken? Schroom dan niet om contact met ons op te nemen, we helpen graag.

Meer tips voor vitale medewerkers?

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van amplitie, preventie en psychisch verzuim!

Ik schrijf me in